Η Δια Βίου Μάθηση, η Τοπική Αυτοδιοίκηση και το ΕΣΠΑ

Γράφει ο 
Γλαρός Ιωάννης

“Η Δια Βίου Μάθηση, η Τοπική Αυτοδιοίκηση και το ΕΣΠΑ”

Γράφει ο Γλαρός Ιωάννης Υπεύθυνος Τομέα Παιδείας Ν.Δ Ρόδου

Ως γνωστόν, η Δια Βίου Μάθηση αποτελεί και εθνική δέσμευση, η οποία έχει αναληφθεί από όλα τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (Ιούνιος 2000), την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πραγμάτωση μιας Ευρωπαικής περιοχής Δια βίου Μάθησης (COM (2001) 678 final), το Ψήφισμα του Συμβουλίου (C 163 of 9.7.2002) για καθιέρωση της Δια βίου Εκπαίδευσης και Κατάρτισης ως μία από τις κατευθυντήριες αρχές στους εν λόγω τομείς, τις κατευθυντήριες γραμμές του 2005 για τη στρατηγική της Λισσαβόνας, την Απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου ημερ. 15.11.2006 για τη θέσπιση του Προγράμματος Δράσης για τη Διά Βίου Μάθηση (Decision No. 1720/2006/EC) κ.λπ.

Με τον όρο «Δια Βίου Μάθηση» εννοούμε την διαρκή βιωματική μάθηση, η οποία δεν μπορεί να έχει επίκεντρο το σχολείο αλλά την μάθηση που συντελείται στην παραγωγή και την δράση των επιχειρήσεων και των κοινωνικών φορέων.

Κατά συνέπεια η Δια Βίου μάθηση συμπεριλαμβάνει την Προσχολική Αγωγή, την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, την Επαγγελματική Εκπαίδευση, την Ανώτατη Εκπαίδευση, την Αρχική και τη Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Κατάρτιση, τη Γενική Εκπαίδευση Ενηλίκων, καθώς και όλες τις μορφές άτυπης μάθησης εκτός εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση & Δια Βίου Μάθηση» (ΕΚΔιΒιΜ) αποτελεί ένα από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ), μέσω του οποίου χρηματοδοτούνται δράσεις για:

• την εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος αλλά και παράλληλα με το εκπαιδευτικό σύστημα
• τη σύνδεση εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας
• τη δια βίου μάθηση και
• την έρευνα.

Οι πόροι του Επιχειρησιακού Προγράμματος (Ε.Π. ΕΚΔιΒιΜ) προέρχονται κατά το υψηλότερο ποσοστό από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και από το Εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Τονίζεται ότι κάθε δράση συγχρηματοδοτούμενη από το ΕΚΤ πρέπει οπωσδήποτε να αφήνει μετά την ολοκλήρωσή της ένα αναπτυξιακό αποτέλεσμα στη χώρα, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο εύρος επωφελούμενου πληθυσμού. Οι δράσεις που χρηματοδοτούνται από το ΕΠΕΚΔιΒιΜ, με συγχρηματοδότηση από το ΕΚΤ πρέπει:

• να έχουν χαρακτήρα καινοτόμο,
• να στηρίζουν την εισαγωγή νέων θεσμών ή την αναβάθμιση παλαιότερων,
• να συμβάλουν στην εξάλειψη κοινωνικών ανισοτήτων
• να έχουν μετρήσιμο αποτέλεσμα στην προαγωγή του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας

και γενικότερα να έχουν σημαντικό αναπτυξιακό αποτέλεσμα. Αρμόδια για τη διαχείριση του Επιχειρησιακού Προγράμματος είναι η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης ΕΚΔιΒιΜ (ΕΥΔ ΕΚΔιΒιΜ).

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» για την Προγραμματική Περίοδο 2007 – 2013, όπως εγκρίθηκε με την αρ. Ε(2007)5634/16-11-07 και τροποποιήθηκε με την αρ. Ε(2011)8228/18-11-11 Απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στοχεύει στον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας μας και στην αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης σε όλα τα επίπεδα.

Βασικό πλαίσιο ανάπτυξης του στρατηγικού σχεδιασμού για την παιδεία κατά την προγραμματική περίοδο 2007-2013 αποτελεί το τετράπτυχο Ανάπτυξη – Ανταγωνιστικότητα – Εκπαίδευση – Απασχόληση. Η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης ασκεί καθήκοντα στρατηγικού σχεδιασμού και συντονισμού της εφαρμογής των πράξεων του τομέα παιδείας των επιχειρησιακών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ.

Ο προϋπολογισμός του Προγράμματος, σε συνέχεια και της από 18.11.11 τροποποίησης, ανέρχεται πλέον σε 1.694 εκ. ευρώ δημόσια δαπάνη (ΔΔ), από τα 2.058 εκ. ευρώ που ήταν αρχικά, και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και από Εθνικούς Πόρους. Η κοινοτική συμμετοχή ανέρχεται σε 1.440  εκ. ευρώ και το ποσοστό συγχρηματοδότητησης σε 85%. Το ΕΠ Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση έχει μονοταμειακό χαρακτήρα αφού οι δράσεις του συγχρηματοδοτούνται μόνο από τοΕυρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.

Το ΕΠ «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» επικεντρώνεται σε τέσσερις (4) Στρατηγικούς Στόχους.

1ος Στρατηγικός Στόχος: «Αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης και προώθηση της κοινωνικής ενσωμάτωσης».

Ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και των αποκεντρωμένων δομών του εκπαιδευτικού συστήματος, με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητάς του, ώστε να αναβαθμιστούν οι υπηρεσίες του και να ανταποκριθεί καλύτερα στις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας και οικονομίας.

2ος Στρατηγικός Στόχος: «Αναβάθμιση των συστημάτων αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης και επαγγελματικής εκπαίδευσης και σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας»

Ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου, στο πλαίσιο της αναβάθμισης της αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης και της επαγγελματικής εκπαίδευσης, με δυνατότητες για τη συνεχή βελτίωση των προσόντων και των επαγγελματικών δεξιοτήτων των νέων. Στο πλαίσιο του συγκεκριμένου άξονα, συμπεριλαμβάνεται ειδική μέριμνα για την προώθηση και ενσωμάτωση της ισότητας των δύο φύλων και της ισότητας ευκαιριών.

3ος Στρατηγικός Στόχος: «Ενίσχυση της διά βίου εκπαίδευσης ενηλίκων»

Διεύρυνση της συμμετοχής του ανθρώπινου δυναμικού σε δράσεις διά βίου εκπαίδευσης, για την απόκτηση γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων που θα προωθήσουν την προσωπική ανάπτυξη, θα αυξήσουν την ενεργό συμμετοχή στην αγορά εργασίας, ιδιαίτερα των γυναικών και θα συμβάλουν στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, μειώνοντας τον κοινωνικό αποκλεισμό και διευκολύνοντας την πρόσβαση στην εκπαίδευση. Προς την κατεύθυνση αυτή δίνεται έμφαση στη συμμετοχή των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων, των ατόμων με αναπηρία και των γυναικών σε δράσεις διά βίου μάθησης.

4ος Στρατηγικός Στόχος: «Ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου για την προαγωγή της έρευνας και της καινοτομίας»

Ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου, μέσω α) της προώθησης της έρευνας και της καινοτομίας και β) της ποιοτικής αναβάθμισης και του στοχευμένου θεματικού προσανατολισμού των μεταπτυχιακών σπουδών στα Ιδρύματα Ανώτατης Εκπαίδευσης, αυτοτελώς ή σε συνεργασία με ερευνητικά κέντρα και άλλους ερευνητικούς και τεχνολογικούς φορείς, προκειμένου να ενισχυθούν περαιτέρω οι δεξιότητες του ερευνητικού δυναμικού, σύμφωνα με τις προοπτικές της επιστήμης και τις ανάγκες του παραγωγικού τομέα.

Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός, ότι σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόµου 3852/7-6-2010(ΦΕΚ 87 τ. Α') «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης», η εκτέλεση των προγραµµάτων Δια βίου µάθησης µεταφέρεται στην αρµοδιότητα των Περιφερειών (προγράµµατα κατάρτισης) και των ∆ήµων (προγράµµατα γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων, π.χ. Σχολεία ∆εύτερης Ευκαιρίας Ενηλίκων, Κέντρα ∆ια Βίου Μάθησης, επιµόρφωση ενηλίκων, κλπ.

Κατά την ταπεινή μας άποψη, οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι απαραίτητο να αντιμετωπίζονται πρωταρχικά από κοινωνική και οικονομική άποψη για να ακολουθούν στη συνέχεια οι διακηρυσσόμενες κάθε φορά καινοτόμες τροποποιήσεις στις ισχύουσες διατάξεις Νόμων που διέπουν τη λειτουργία της στα πλαίσια όμως μιας ουσιαστικής πολιτικής, διοικητικής και φορολογικής αποκέντρωσης.

Ωστόσο, με τη μεταρρύθμιση του “Καλλικράτη”, δυστυχώς δεν αναγνωρίστηκε στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, η ελευθερία βούλησης και η ευθύνη να αποφασίζει μόνη της για το επίπεδο των εισοδημάτων της (φορολογική εξουσία) και την κατανομή των πόρων της (εξουσία δαπάνης).
Ενώ ο Ευρωπαϊκός χάρτης της Τοπικής Αυτονομίας που κυρώθηκε από τη χώρα μας με το Νόμο 1850/89 (ΦΕΚ 144 τ. Α΄), που υποχρεώνει τα συμβαλλόμενα μέρη και τα δεσμεύει να εφαρμόζουν σειρά από θεμελιώδεις κανόνες που εξασφαλίζουν και την οικονομική ανεξαρτησία, εν τούτοις η Αυτοδιοίκηση στη χώρα μας, εξακολουθεί να κηδεμονεύεται οικονομικά από την κεντρική εξουσία...

Για την ιστορία, θυμίζουμε ότι ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Τοπικής Αυτονομίαςυιοθετήθηκε στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης και η διαδικασία της επικύρωσης του από τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης ξεκίνησε στις 15 Οκτωβρίου 1985.

Ο Χάρτης δεσμεύει τα κράτη μέρη που έχουν επικυρώσει την συνθήκη να εγγυώνται την πολιτική, διοικητική και οικονομική αυτονομία των τοπικών αρχών. Προνοεί ότι η αρχή της τοπικής αυτοδιοίκησης οφείλει να αναγνωρίζεται στην εσωτερική νομοθεσία και , εάν αυτό είναι δυνατό, στο Σύνταγμα. Οι τοπικές αρχές οφείλουν να εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία, και είναι το πιο πρώιμο νομικό όργανο για την καθιέρωση της αρχής της επικουρικότητας.

Οι τοπικές αρχές, ενεργώντας εντός των ορίων του νόμου, θα πρέπει να είναι σε θέση να ρυθμίζουν και να διαχειρίζονται ένα σημαντικό μέρος των δημοσίων υποθέσεων με δική τους αποκλειστική ευθύνη και προς το συμφέρον του τοπικού πληθυσμού. Ο Χάρτης θεωρεί ότι οι δημόσιες υποθέσεις θα πρέπει να ασκούνται κατά προτίμηση από αρχές που είναι εγγύτερα προς τους πολίτες, ενώ ένα υψηλότερο επίπεδο διοίκησης θεωρείται κατάλληλο μόνο όταν ο συντονισμός ή η παραχώρηση των αρμοδιοτήτων είναι αδύνατη ή λιγότερο αποτελεσματική στο αμέσως κατώτερο διοικητικό επίπεδο. Για το σκοπό αυτό, ο Χάρτης θέτει τις προϋποθέσεις που αφορούν την προστασία των ορίων των τοπικών αρχών, την ύπαρξη των κατάλληλων διοικητικών δομών και πόρων για την εκπλήρωση της αποστολής τους, τους όρους υπό τους οποίους οι αρμοδιότητες αυτές θα ασκούνται, τους οικονομικούς πόρους των τοπικών αρχών και την νομική προστασία της τοπικής αυτοδιοίκησης. Τα όρια της διοικητικής εποπτείας των τοπικών αρχών εκτείνονται μέχρι τον έλεγχο νομιμότητας της δράσης τους.